ЗНАЁМСТВА, СУПРАЦОЎНІЦТВА З НАТАЛЬЛЯЙ АРСЕНЬНЕВАЙ...
Маё "знаёмства" з Натальляй
Арсеньневай сягае ў
ваенны Менск. Год
1942-гі, парад дажынкаў, дзе мне,
вучню школы, удзельнікі параду,
здалёк паказалі, вунь там беларуская
паэтка, зь вершамі якой мы пачыналі знаёміцца ў школе. Пазьней,
зноў здалёк, Натальлю Арсеньневу
мне даводзілася бачыць у
менскім тэатры на розных спэктаклях,
дакладах аб беларускай культуры.
Тады паэтку бачыў толькі
здалёк, а бліжэй я яе хіба разгледзеў у часе жалобнае працэсіі, калі
хавалі юнакоў разам зь ейным сынам,
забітых выбухам міны ў гарадзкім тэатры.
З творчасьцю Натальлі Арсеньневай
мы збліжаліся, пазнавалі ў
школе, ейныя песьні сьпявалі
амаль штодня, творчасьць ейная
мне і маім аднагодкам вельмі падабалася,
яна была іншая, несавецкая,
дух вершаў паэткі нам быў
па-душы".
Супрацоўніцтва-ж з Натальляй
Арсеньневай, як з старэйшым грамадзкім дзеячом, пачалося ад восені 1945-га году, калі я і сотні
маіх сяброў заняліся арганізацыяй
беларускага скаўтынгу ў паваеннай
Заходняй Нямеччыне. Трэба
сказаць, што моладзі ў той час у
Нямеччыне было шмат, і арганізацыя
скаўтаў пачалася амаль адразу,
як толькі стварылася беларускае
селішча ў пасёлку Ганггофэр
Зыдлюнг у горадзе Рэгенсбургу.
Арганізаваць моладзь было лягчэй чым іншыя арганізацыі, бо
НРаўскія ўлады мелі адміністратараў былых скаўтаў, а міжнароднае
скаўцкае бюро клапацілася,
каб маладое пакаленьне, якое перажыло
вайну, увайшло ў міжнародныя
арганізацыйныя структуры.
Дапамагалі гэтаму асабліва
скаўты Латвіі й Эстоніі, у якіх яшчэ зь перадваенных часоў былі
выдатныя дачыненьні зь міжнародным
скаўцкім рухам. У гэткіх
умовах у Рэгенсбургу паўстаў беларускі скаўцкі зьвяз імя К.
Каліноўскага. Арганізатарамі-кіраўнікамі таго беларускага
скаўтынгу былі Сьцяпан Кірылік,
Аляксандар Сасукевіч, Палікарп
Манькоў, Алесь Бута, Дзьмітра
Сямёнаў, а малодшыя Вітаўт
Кіпель, Юзя Брэчка (Найдзюк),
Зора Савёнак (Кіпель), Туся
Шчаглова (Кушэль) і шмат іншых,
прозьвішчы якіх пазабываліся!
І вось у гэтым часе Натальля Арсеньнева
беларускай моладзі ладна
дапамагала. Для беларускай рэпрэзэнтацыі на міжнародных выступах
патрэбныя былі скэчы, інсцэніроўкі, песьні. Яна, будучы ў добрых
дачыненьнях з кампазытарам
Міколам Куліковічам, забясьпечвала
патрэбы моладзі ў культурніцкай
дзейнасьці. Спрычынілася Натальля
Арсеньнева і вельмі шмат у
пастаноўцы "Беларускага Купальля",
якое адбылося ў канцы чэрвеня
1946-га году у горадзе Рэгенсбургу.
Аб тым "Купальлі" гаварыў
увесь лягер (панад 6000 асобаў) ды
былі аб пастаноўцы зацемкі ў амэрыканскім акупацыйным друку.
Разам з праф. А. Адамовічам давала
шэраг парадаў Натальля Арсеньнева
і ў друку скаўцкае мэтадычнае літаратуры, і ў выданьні
скаўцкага часапісу "Зважай".
Выдатна памагла Натальля Арсеньнева
ў камплектаваньні праграмы
беларускай культуры ў часе
першага курсу скаўцкіх кіраўнікоў
у сэзоне 1946-га году, гэтак і ў падрыхтоўцы літаратурных выступаў
на І-м і ІІ-м скаўцкіх зьездах. Бясспрэчна, Натальля Арсеньнева разам
з іншымі дзеячамі беларускага
культурнага жыцьця на эміграцыі,
Міколам Равенскім, Міколам
Шчагловым, Антонам Адамовічам,
былі выдатнымі асновамі-падмуркамі для далейшага разьвіцьця маладзёвых рухаў на эміграцыі.
Супрацоўніцтва з Натальляй Арсеньневай
на глебе дзейнасьці Беларускага
Інстытуту Навукі й Мастацтва
- гэта тэма асобная, вялікая
і трывалая. Гэтае супрацоўніцтва
працягвалася дзесяцігодзьдзі, і аб
гэтым будзем гаварыць асобна.
Вітаўт КІПЕЛЬ